Reka Rzav

Veliki Rzav je reka koja izvire u podnožju planine Mučanj (1536 m), smeštene između Kokinog Broda i Ivanjice, istočno od planine Murtenice i južno od Javora. Izvor ove reke čine Presečka reka, koja izvire sa padina planine Čemernice, i Jamčica, koja se nalazi u selu Močioci. Reka protiče istočnom granicom Zlatibora, prolazeći pored Bijele Rijeke, Ljubiše, Željina i Sirogojna.

Od Močioca, Rzav se kreće kroz kanjon do Visoke, u opštini Arilje, gde nema pristupnih puteva, a reka nije plovna osim pri višem vodostaju. Nakon Visoke, koja je poznata po Visočkoj banji i termalnim izvorima, reka ulazi u Visočki kanjon, kroz koji je plovnost moguća samo u periodima visokih vodostaja.

Na delu između Radoševa i Kruščice, reka se sužava, formirajući kaskadu visoku oko 2 metra. Tu počinje Radoševski kanjon dugačak otprilike 4 km.

Kod Svračkova, Mali Rzav se uliva u Veliki Rzav sa desne strane. Pre nego što reka ulazi u Arilje, duž njenog toka nalaze se prelepe plaže, poput Urjaka, Bosa Noga i Žute Stene. Ispod Bose Noge nalazi se Sonjine Čari, uski i nepristupačni prolaz za čamce, koji je prohodan samo pri većim vodostajima. Ispod Žute Stene nalazi se brana Ševelj, a nakon nje, reka protiče kroz Arilje, gde se nalazi rečno ostrvo Uski Vir, na kojem se održava festival Arlemm, kao i gradska plaža. Niže nizvodno, Rzav se uliva u reku Moravicu.

Visočka Banja - Selo Visoka

Visočka Banja, smeštena na 34 km od Arilja u selu Visoka, nalazi se u kanjonu reke Rzav. Ova banja je prirodna i neurbanizovana, što joj daje posebnu čar. U banji se nalaze dva bazena uz obalu reke, a temperatura vode iznosi 24 stepena. Voda je kalijum-magnezijum-hidrokarbonatna, oligomineralna i hipotermalna. Izvorište se nalazi na 600 metara nadmorske visine, a voda je od davnina poznata po svojim lekovitim svojstvima, naročito za lečenje reume, srčanih tegoba, nervnih bolesti, kao i poboljšanje vida.

Banja je poznata i po Krčmi kod Jara, koja je otvorena tokom letnje sezone, gde posetioci mogu uživati u pastrmki i drugim specijalitetima. Put do banjskih bazena vodi kamenim putem uz reku, prolazeći preko visećeg mosta i drvene galerije. Organizovanje lečenja pomoću banjske vode počelo je 1936. godine.

Vodena Pećina

Vodena pećina se nalazi u selu Dobrače, u dolini reke Panjice, 22 km udaljena od Arilja. Značajna je zbog stalnog izvora podzemne vode. Do pećine vodi staza od oko 1 km koja nije zahtevna, idealna za šetnje i posete planinara. Pre pećine se nalazi vodopad visine oko 8 metara, koji tokom leta može presušiti, dok je u proleće najimpresivniji. Iznad vodopada nalaze se slapovi na reci Panjici.

U okolini pećine rastu retke biljke, među kojima je i Campanula secundiflora, vrsta koju je pronašao Josif Pančić. Pećina postaje sve više posećena, a sve veći broj planinara i organizovanih ekskurzija dolazi u posetu. U blizini pećine nalaze se i drugi istorijski lokaliteti, poput Manastira Klisura i Crkve na Gradini.

KULTURNI SPOMENICI

Crkva Svetog Ahilija

Na brdu koje dominira starom ariljskom čaršijom, crkva Svetog Ahilija, zadužbina kralja Dragutina Nemanjića, stoji već više od sedam vekova. Građena u Raškom stilu, crkva ima oblik slobodnog krsta i karakteristična je po svojoj unutrašnjoj simbolici. Freske u crkvi, koje datiraju iz 1296. godine, predstavljaju značajnu umetničku baštinu. Osim portreta vladara Nemanjića, među freskama je i prikaz Svetog Ahilija, zaštitnika hrama. Freska "Stojeći Hrist" iz 13. veka proglašena je za najlepšu reprodukciju fresaka hrišćanskog istoka na izložbi u Parizu 1971. godine.

Manastir Klisura

Manastir Klisura, posvećen arhanđelima Mihailu i Gavrilu, nalazi se na 13 km od Arilja, u klisuri reke Moravice. Manastir je osnovan u 13. veku, ali je tokom istorije više puta bio uništen i obnavljan. Iako je nekoliko puta stradavao tokom turskih osvajanja, manastir je danas obnovljen i ima bogatu kulturnu baštinu. U 19. veku manastir je postao škola, a u njemu je bila smeštena i vojna bolnica tokom srpsko-turskog rata.

Crkva Svetog Nikole - Brekovo

Crkva Svetog Nikole u selu Brekovo, koja se nalazi na visini od preko 800 metara, datira iz 11. veka ili početka 13. veka. Ova manja jednobrodna crkva izgrađena je u Raškom stilu i više puta je obnavljana, a freske u crkvi datiraju iz 17. veka. Iako oštećene, freske predstavljaju značajan primer srednjovekovnog freskoslikarstva.

Crkva Svetog Ilije na Gradini

Crkva Svetog Ilije, smeštena na strmoj uzvisini iznad Arilja, ima specifičnu istoriju vezanu za predanja i verovanja lokalnog stanovništva. Veruje se da je sagrađena na ruševinama rimske stražarske kule, a danas je mesto na kojem se održavaju tri službe godišnje: na Bele Poklade, Ilindan i na dan Usekovanja glave Svetog Jovana Krstitelja.

Crkva Svete Trojice u Bjeluši

Crkva Svete Trojice u Bjeluši, koja je izgrađena u drugoj polovini 19. veka, smeštena je na visokoj zaravni. Pored crkve nalazi se zvonara, veća od same crkve. U porti crkve nalaze se spomenici posvećeni vojnicima iz Prvog svetskog rata. Crkva slavi dan Svete Trojice, 50. dana nakon Uskrsa.